Ο Σόλων στην Αιγυπτο !

Κριτίας:

Εις την Αίγυπτον, εις το Δέλτα, εκεί που στην κορυφήν του διαχωρίζεται το ρεύμα του Νείλου, υπάρχει μια έκτασις που ονομάζεται Σαϊτικός νομός. Η μεγαλύτερη πόλη του νομού αυτού, ήταν η Σαϊς. Οι κάτοικοι θεωρούν ως αρχηγό της πόλης μία θεά, η οποία στην Αιγυπτιακή γλώσσα ονομάζεται Νηϊθ, στην Ελληνική δε όπως υποστηρίζουν αυτοί, Αθηνά. Αγαπούν πολύ τους Αθηναίους, και ισχυρίζονται ότι κατά κάποιο τρόπο είναι συγγενείς τους. 

Εκεί λοιπόν όταν πήγε ο Σόλων, καθώς είπε, τιμήθηκε με εξαιρετικές τιμές από τους κατοίκους και ζητώντας πληροφορίες για την παλιά ιστορία της χώρας από τους ιερείς, ανακάλυψε ότι ούτε αυτός ο ίδιος, αλλά ούτε και κανείς άλλος Έλληνας, δε γνώριζε τίποτα για τα παλιά. Και όταν κάποτε θέλησε να τους παρασύρει σε συζήτηση για τα παλιά, άρχισε να τους λέει για τις αρχαιότατες παραδόσεις των Αθηνών, για τον Φορωνέα ο οποίος θεωρήθηκε ως ο πρώτος άνθρωπος. Διηγήθηκε επίσης για τον Δευκαλλίωνα και την Πύρραν πως δηλαδή διαβίωσαν μετά τον κατακλυσμό, και για τους απόγονούς τους, προσπαθώντας έτσι να καθορίσει πόσα χρόνια έχουν περάσει από τότε. Κάποιος από τους ιερείς, πολύ ηλικιωμένος, του είπε: "Σόλων, Σόλων σεις οι Έλληνες είσθε Αιωνίως Παιδιά' κανείς Έλλην δεν είναι Γέρων". 

Ο Σόλων όταν τα άκουσε αυτά, του είπε: "Πως γίνεται αυτό; Τι εννοείς με αυτά που λες;". Κι εκείνος απάντησε: "Όλοι είσθε νέοι κατά την ψυχήν διότι μέσα στην ψυχήν σας δεν έχετε καμία παλιά γνώση για την αρχαία παράδοση, ούτε και κανένα μάθημα παλιό από την πολυκαιρία. Αιτία αυτού του φαινομένου είναι η εξής: πολλές καταστροφές ανθρώπων έχουν γίνει και θα γίνουν από πολλά αίτια, οι πλέον μεγαλύτερες από πυρκαγιές και κατακλυσμούς, και άλλες μικρότερες από αμέτρητα άλλα αίτια. Παραδείγματος χάριν η παράδοσις που επικρατεί στην χώραν σας, ότι δηλαδή κάποτε ο Φαέθων, ο γιός του Ήλιου, αφού έζευξε το άρμα του πατρός του, επειδή δεν είχε τη δυνατότητα να ακολουθήσει τον ίδιο με τον πατέρα του δρόμο, και τα επι γης επυρπόλησε, και αυτός κτυπηθείς από κεραυνό εφονεύθη, αυτό λέγεται ως μύθος, ενώ η πραγματικότητα είναι η μεταβολή των περι τη γη περιφερομένων ουρανίων σωμάτων, και η καταστροφή από το άφθονο πυρ κατά μακροχρόνια διαστήματα, των επί της γης ευρισκομένων όντων. [...] Όσα ωραία ή μεγάλα έχουν γίνει στη χώρα σας, ή στη δική μας, ή σε άλλο τόπο απ' όσους γνωρίζουμε εξ' ακοής, είναι γραμμένα από τους παλιούς χρόνους εδώ στους ναούς μας, κι έχουν διασωθεί. 

Εις την χώραν σας όμως, καθώς και εις άλλας χώρας όσα έχουν διοργανωθεί ώστε να είναι κατάλληλα για τα γράμματα και για άλλα, έρχεται κατά καθορισμένα χρονικά διαστήματα σαν φοβερή ασθένεια εναντίον τους, ρεύμα από τον ουρανό, και αφήνει ζωντανούς μόνο τους αγράμματους και αμόρφωτους από εσάς, ώστε γίνεσθε από την αρχή πάλι, σαν νέοι, χωρίς να γνωρίζετε τίποτε από τα παλιά που τυχόν έγιναν είτε στη δική μας είτε στη δική σας χώρα. 

Όσα λοιπόν είπες προηγουμένως, Σόλων, για τις δικές σας παραδόσεις περί γενεαλογιών, ελάχιστα διαφέρουν από παιδικά παραμύθια' διότι εσείς θυμάστε μόνο έναν κατακλυσμό της Γης. Μολονότι προηγουμένως έχουν γίνει πολλοί. Κατόπιν, δε γνωρίζετε ότι στη χώρα σας έζησε το πλεον ωραιότερο, και το πλέον καλύτερο ανθρώπινο γένος, από το οποίο κατάγεσθε εσύ και οι συμπολίτες σου, διότι τέλος πάντων, διεσώθη λίγο σπέρμα, σεις όμως το ξεχάσατε, αφού και οι απόγονοι των διασωθέντων για πολλές γενιές πέθαιναν χωρίς να γνωρίζουν να γράφουν. Διότι κάποτε Σόλων, πριν από τον μεγάλο κατακλυσμό, η σημερινή πόλις των Αθηναίων υπήρξε άριστη στον πόλεμο και στη διακυβέρνησή της ήταν τέλεια. Στην πόλη εκείνη λέγεται ότι έγιναν τα καλύτερα έργα και διαμορφώθηκαν τα καλύτερα πολιτεύματα από όσα εμείς έχουμε ακούσει ότι υπήρξαν πάνω στη Γη. 

Όταν τα άκουσε αυτά ο Σόλων, θαύμασε και έδειξε πολύ μεγάλη προθυμία για να μάθει περισσότερα, παρακαλώντας του ιερείς να του διηγηθούν όλα και γενικά με κάθε λεπτομέρεια για τους αρχαίους συμπολίτες του. Ο ιερέας λοιπόν των Αιγυπτίων του είπε: «Θα σου τα πω όλα Σόλωνα, και προς χάριν σου, και προς χάριν της πόλεώς σου. Κυρίως δε, προς χάριν της Θεάς, η οποία, και τη δική σας, και τη δική μας χώρα προστάτεψε, ανάθρεψε και μόρφωσε, τη δική σας, χίλια χρόνια πρωτύτερα, αφού πήρε το σπέρμα για σας, από τη Γη και τον Ήφαιστο. Στα ιερά μας βιβλία είναι γραμμένο ότι η διοργάνωση της πόλεώς μας έγινε πριν οχτώ χιλιάδες χρόνια.

Απόσπασμα από τον Τίμαιο του Πλάτωνα στίχοι 22β-23ε